شمع و وایر شمع
۱. شمع خودرو (Spark Plug)
تعریف و نقش
شمع، قطعه‌ای از سیستم جرقه‌زنی موتور بنزینی است که ولتاژ بالای تولیدشده توسط کویل را به جرقه‌ای قوی در محفظه احتراق تبدیل می‌کند تا مخلوط هوا-سوخت مشتعل شود.
اجزاء اصلی
- الکترود مرکزی (Central Electrode) – رسانای اصلی ولتاژ بالا.
- عایق چینی (Insulator) – جلوگیری از نشت جریان.
- بدنه فلزی (Shell) – اتصال مکانیکی و گرمایی به سرسیلندر.
- الکترود زمین (Ground Electrode) – تکمیل فاصله جرقه (Gap).
- واشر آب‌بندی (Gasket/Seal) – جلوگیری از نشت فشار و گاز.
پارامترهای فنی انتخاب شمع
پارامتر توضیح مثال عددی
| گپ (Gap) | فاصله بین الکترودها (mm) | 0.7–1.1 mm |
| عدد گرمایی (Heat Range) | توان دفع گرما | 5–9 (NGK)، 15–25 (Bosch) |
| نوع نوک الکترود | نیکل، پلاتین، ایریدیوم | ایریدیوم بیشترین دوام |
| رزوه و طول رزوه | قطر × طول (mm) | M14 × 19 mm |
| مقاومت داخلی (Resistor) | جلوگیری از نویز ECU | R=4–6 kΩ |
| جنس عایق | آلومینا (Al₂O₃) | دمای ذوب بالا |
توصیه تعویض شمع در ایران
شرایط کارکرد شمع نیکل شمع پلاتین شمع ایریدیوم
| شهر عادی | ۲۰–۳۰ هزار km | ۵۰–۶۰ هزار km | ۸۰–۱۰۰ هزار km |
| شهر با ترافیک و آلودگی شدید | ۱۵–۲۰ هزار km | ۴۰–۵۰ هزار km | ۷۰–۸۰ هزار km |
| رانندگی اسپرت/پرفشار | ۱۰–۱۵ هزار km | ۳۰–۴۰ هزار km | ۵۰–۶۰ هزار km |
۲. وایر شمع (Ignition Cable)
تعریف و نقش
وایر شمع، کابل فشار قوی بین کویل (یا دلکو) و شمع است که ولتاژ ۱۲ تا ۴۰ هزار ولت را بدون افت جدی و بدون نشتی انتقال می‌دهد.
اجزاء اصلی
- هسته رسانا (Core) – از جنس فیبر کربن، مس یا ترکیب آن.
- لایه عایق داخلی – جلوگیری از نشت جریان.
- شیلد ضد نویز (Suppressor Layer) – جلوگیری از تداخل رادیویی/ECU.
- روکش بیرونی مقاوم حرارت – سیلیکون یا EPDM.
- سر اتصال (Boot/Connector) – عایق و قفل مکانیکی به شمع و کویل.
پارامترهای فنی انتخاب وایر
پارامتر توضیح مقدار متداول
| مقاومت هسته | Ω/m | 3–10 kΩ |
| جنس عایق | EPDM، سیلیکون | سیلیکون مقاوم‌تر به 200°C |
| قطر وایر | mm | 7–8 mm رایج |
| مقاومت به روغن و UV | جلوگیری از ترک‌خوردگی | الزامی در ایران |
| ولتاژ کاری | kV | تا 40 kV |
توصیه تعویض وایر در ایران
شرایط زمان تعویض
| کارکرد نرمال | هر ۶۰–۸۰ هزار km |
| شرایط پرحرارت (موتور شلوغ، نزدیک منیفولد) | هر ۴۰–۵۰ هزار km |
| نشانه‌های خرابی | لرزش درجا، افت قدرت، مصرف سوخت بالا، ترک یا سوختگی روی روکش |
۳. استانداردهای مرجع
- ISO 11565 – روش آزمون شمع جرقه‌زنی
- SAE J2031 – الزامات کابل‌های فشار قوی سیستم جرقه‌زنی
- ISIRI 6533 – استاندارد ملی ایران برای شمع خودرو
- ISIRI 6534 – استاندارد ملی ایران برای وایر شمع
۴. جدول انتخاب سریع برای ایران
نوع موتور شمع پیشنهادی گپ (mm)جنس الکترود وایر پیشنهادی
| TU5 (206) | NGK BKR6E-11 | 1.1 | نیکل | سیلیکونی 7mm مقاوم 200°C |
| EF7 (سمند/دنا) | Bosch FR7DC+ | 0.9 | نیکل یا پلاتین | Low-Resistance EPDM |
| K4M (ال90، ساندرو) | Denso IK20 | 1.1 | ایریدیوم | سیلیکونی چندلایه |
| موتور 8V قدیمی (پژو RD، پیکان انژکتور) | NGK BP6ES | 0.8 | نیکل | مسی با روکش EPDM |